Terapia zaburzeń integracji sensorycznej
Co to jest integracja sensoryczna?
Mózg każdego człowieka stale odbiera, porządkuje i przetwarza informacje zmysłowe, aby zintegrować je ze sobą i wcześniejszymi doświadczeniami, a w efekcie odpowiedzieć na nie adekwatnym zachowaniem. Proces ten nazywamy integracją sensoryczno-motoryczną. Zmysły dostarczają informacji o fizycznej kondycji naszego ciała i otoczenia wokół nas. Jest to nie tylko pięć najbardziej znanych zmysłów ( wzrok, dotyk, słuch, smak i węch), ale również propriocepcja (inaczej czucie głębokie - zmysł informujący mózg o położeniu ciała i jego ruchach) oraz układ przedsionkowy (zmysł równowagi). Integracja sensoryczna rozpoczyna się od pierwszych tygodni i miesięcy życia płodowego i najintensywniej przebiega od urodzenia do końca okresu przedszkolnego.
Teoria Integracji Sensorycznej ma swoje podstawy teoretyczne w wiedzy z zakresu między innymi: neurofizjologii, neurologii, psychologii klinicznej dziecka, terapii neurorozwojowej.
Zmysłami podstawowymi dla SI są:
- Dotyk
- Układ przedsionkowy
- Propriocepcja
To one rozwijają się najwcześniej i stanowią bazę dla dalszego rozwoju psychoruchowego dziecka. Proces integrowania wrażeń zmysłowych odbywa się na wielu poziomach i w wielu miejscach układu nerwowego. Prawidłowa integracja daje podstawę do rozwoju bardziej złożonych procesów, takich jak: percepcja wzrokowa i słuchowa, koordynacja wzrokowo-ruchowa, mowa, umiejętność czytania i pisania,koncentracja uwagi, a w konsekwencji dojrzałość do podjęcia nauki szkolnej i dobry fundament do właściwych relacji z rodziną i otoczeniem.
Co to są zaburzenia SI?
Istnieje wiele czynników i zagrożeń powodujących, że rozwój integracji sensorycznej może zostać zaburzony. Mogą mieć swoje źródło w okresie życia płodowego, okołoporodowego, wczesnego dzieciństwa lub w czynnikach zewnętrznych. Jeżeli wystąpią nieprawidłowości w procesie przetwarzania i odbioru wrażeń zmysłowych, mówimy wówczas o zaburzeniach integracji sensorycznej. Nie może wytworzyć się wtedy właściwa podstawa, na której dziecko mogłoby budować dalsze, coraz bardziej złożone umiejętności psychoruchowe. Zaburzenia SI (skrót od nazwy angielskiej sensory integration) mogą przejawiać się u dzieci pod postacią różnych nieprawidłowych zachowań. Bardzo często rodzice zauważają, że ich dziecko, pomimo, że jest inteligentne, zdrowe, nie radzi sobie w niektórych sytuacjach tak, jak jego rówieśnicy. Np. ma dziewięć lat, a nie nauczyło się jeszcze jeździć na rowerze, rysowanie i pisanie sprawia mu wiele trudności, zabawy ruchowe go męczą, nie potrafi złapać piłki.
Przykłady objawów, które mogą wystąpić przy nieprawidłowym procesie integracji sensorycznej:
Dziecko ma duże zapotrzebowanie na ruch (ruch jest bezcelowy), buja się więcej i mocniej niż jego rówieśnicy, podskakuje, kręci się wokół własnej osi ciała
Ruchy dziecka są niezgrabne, często potyka się, upada częściej niż inne dzieci, nie potrafi asekurować się przed upadkiem, nie lubi gier i zabaw sportowych, ma trudności z łapaniem piłki, chodzeniem po drabinkach, równoważniach
Boi się wysokości, upadku, śliskich powierzchni, chodzenia po krawężnikach, denerwuje się, gdy traci podłoże pod stopami
Jest zbyt spokojne, wolno wykonuje codzienne czynności, unika tłumu, nie lubi współpracy w klasie i zajęć grupowych, zwłaszcza angażujących ruch ,ma trudności w nawiązywaniu przyjaźni
Ma trudności w nauce (problemy z czytaniem, pisaniem, nauką matematyki, zapamiętywaniem)
Nie znosi dobrze stresów i często jest sfrustrowany, ma problemy z akceptacją siebie
Nie lubi mycia twarzy, pleców, zębów, nie lubi tzw. brudnych zabaw, często myje ręce, nie lubi być brudne, unika wielu pokarmów
Ma trudności z koncentracją uwagi
Słaba świadomość ciała, problemy z orientacją w przestrzeni
Ma słabe umiejętności manualne, trudności we współpracy obu rąk lub nóg
Problemy w rozwoju mowy
Opóźniony rozwój ruchowy, trudności z utrzymaniem równowagi
Należy pamiętać, że pojedynczy objaw nie jest wskaźnikiem występowania deficytów integracji sensorycznej. Jednak, jeśli będzie ich więcej, może być to wyznacznikiem przeprowadzenia diagnozy w kierunku tych zaburzeń.
